عنصر «گفتگو» در تاریخ بیهقی

چکیده در محیط دربار سلطان مسعود غزنوی، بی اعتمادی عمیقی در لایه¬های مختلف حکومت وجود داشت که زمینۀ انواع توطئه¬ها و فتنه¬انگیزی¬ها را فراهم می¬آورد. ابوالفضل بیهقی به کمک ابزارهایی هم¬چون عنصر داستانی «گفتگو»، کوشیده است به نحوی زیرکانه و پوشیده آن واقعیت¬ها را آشکار سازد و آن¬ها را در بوته نقد قرار دهد. بیهقی با این انگیزه و هدف خاص از طریق گفتگو به توصیف دقیق شخصیت¬ها و روابط آنها پرداخته است. وی گاه از طریق بازگویی جملاتِ اشخاص در لابه¬لای گفتگوهایشان، آنها را قابل¬اعتماد یا غیرقابل اعتماد معرفی کرده است. هم¬چنین گاه فضای بی¬اعتمادی را از طریق گزینش¬ها و پاره¬های برگزیدۀ خود از میان گفتگوی شخصیت¬ها منعکس کرده است. بیهقی معمولاً انتقاد خود را در لفافه¬ای از گفتگوهای دیگران می¬پیچد و از طریق گفتگوی آن¬ها بسیاری از سیاست¬های اشتباه حکومت غزنویان و شخص مسعود را زیرکانه و غیر مستقیم برملا می¬کند.